Etykiety

niedziela, 14 września 2025

Dr Kazimierz Siwiński. Dlaczego w Opatówku nie ma ulicy poświęconej doktorowi? (1910–1942)

D.Pawlikowska

Z protokołu ZBoWiD w Opatówku: "W dniu 20 lutego 1979 roku odbyto się zebranie całego Zarządu i Komisji Rewizyjnej naszego Koła. Na zebraniu przyjęto przedstawicieli Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD w Kaliszu w osobach: mjr. Czesław Sawicki, dr Józef Makowiec i dr Dariusz Asperski.
Przedstawiciele Zarządu Wojewódzkiego proponowali uczczenie dr Kazimierza Siwińskiego aresztowanego podczas okupacji w 1944 r. w Opatówku, którego Niemcy rozstrzelali w dniu 20.02.1945 r. w Kaliszu, przez umieszczenie tablicy pamiątkowej oraz nazwaniu jednej z ulic w Opatówku Jego imieniem.
Podczas tej dyskusji zarodziła się myśl, aby uczcić nie jedną osobę, ale wszystkie ofiary poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej". Czyli odrzucono pomysł posiecenia ulicy doktorowi Siwińskiemu. Dlaczego?

Kim był doktor Kazimierz Siwiński? Urodził się 1 marca 1910 r. w Mniszkach, syn Jana i Franciszki z d. Skoniecznej). Był lekarzem medycyny, praktykującym w Opatówku w okresie międzywojennym i okupacji niemieckiej.Po ukończeniu studiów medycznych osiedlił się w Opatówku, gdzie przyjmował pacjentów w tzw. „Cukierence”, niewielkim, neogotyckim domku przy ulicy Kościelnej. Cieszył się zaufaniem i sympatią miejscowej ludności, prowadząc szeroką praktykę lekarską. W czasie okupacji zaangażował się w działalność konspiracyjną w strukturach ZWZ–AK, udzielając pomocy i schronienia osobom zagrożonym represjami. 1 września 1941 r. został aresztowany przez Gestapo w swoim mieszkaniu i gabinecie w Opatówku. Osadzony w więzieniu gestapowskim, przeszedł brutalne śledztwo.20 marca 1942 r. znalazł się wśród stu Polaków straconych przez Niemców w Zgierzu podczas tzw. „Zbrodni Zgierskiej” – jednej z największych publicznych egzekucji na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej. Ciała rozstrzelanych wywieziono do Lasu Lućmierskiego i tam potajemnie pogrzebano.

Dlaczego na zebraniu ZBoWid zaproponowano uczczenie Jego pamięci nazwą ulicy, a następnie odstąpiono od tego zamiaru?

Niestety w Opatówku ludzie dali się szybko nabrać na komunistyczną propagandę. W latach 70 i 80 trwał okres stabilizacji i późniejszego kryzysu PRL, a propaganda szczególnie mocno eksponowała tradycje GL/AL i „ludowego” Wojska Polskiego. Upamiętnianie „neutralnych” postaci lokalnych, które nie wpisywały się w tę narrację, było traktowane podejrzliwie. Władza obawiała się, że takie inicjatywy staną się pretekstem do przywracania pamięci o Armii Krajowej i antykomunistycznym podziemiu, co było politycznie niebezpieczne. Doktor Kazimierz Siwiński nie wpisywał się w obowiązującą w PRL narrację kombatancką, która gloryfikowała bojowników komunistycznych i ich sojuszników, a marginalizowała lub wręcz piętnowała postacie związane z tradycją niepodległościową poza komunistycznym nurtem. Pamięć o takich osobach była niewygodna dla ideologicznej tożsamości ZBoWiD, zdominowanej przez hasło walki z „faszyzmem i reakcyjnym podziemiem”. W PRL pamięć o bohaterach II wojny światowej była ściśle filtrowana przez ideologię komunistyczną. Liczyło się nie tyle bohaterstwo wobec okupanta niemieckiego, ile to, czy dana postać mogła być wpisana w „kanon walki klasowej” i sojuszu ze Związkiem Radzieckim.

Dlaczego Siwiński mógł być „niewygodny”?

Nie był związany z ruchem komunistycznym. Jeśli działał w środowisku patriotycznym czy niepodległościowym, mógł być postrzegany jako „neutralny” albo nawet jako ktoś związany z AK lub kręgami, które ZBoWiD oficjalnie krytykował. W latach 70–80 władza dążyła do kontroli pamięci zbiorowej: upamiętniano „właściwych bohaterów”, czyli działaczy komunistycznych, ludzi GL/AL, funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. Nadanie ulicy imienia lekarza-męczennika, który nie pasował do tego kanonu, mogło zostać odczytane jako oddanie pola środowiskom opozycyjnym lub „reakcyjnym”. Decyzje w ZBoWiD były podejmowane pod nadzorem władz partyjnych. Jeśli ktoś zgłosił propozycję Siwińskiego, mogła być uznana za „niezgodną z linią ideologiczną”.



Cóż, członkowie ZBoWiD podzieleni na komisje: Weryfikacyjną (B.Sieradzki i inni), Historyczną (J.Wardęcki i inni), Propagandy (E.Kornacki i inni), Odznaczeniowa (A.Karolewski i inni) podjęli inną decyzję.

Czy błędy okresu komunistycznych wypaczeń zostały naprawione ? Niech czytelnicy odpowiedzą, czy w Opatówku jest ulica doktora Kazimierza Siwińskiego? Czy może ktoś z czytelników mieszka przy ulicy Siwińskiego?




Przypisy
  1. „Tajemnicza cukierenka, która stała się biblioteką”, Biblioteka Publiczna Gminy Opatówek, dostęp: 2025-09-14.

  2. Wykaz ofiar na obelisku w Opatówku, Starostwo Powiatowe w Kaliszu, dostęp: 2025-09-14.

  3. Marek Budziarek, Zbrodnia Zgierska. 20 marca 1942 roku – 70 rocznica hitlerowskiej zbrodni, IPN Oddział w Łodzi, Łódź 2012.

  4. Piotr Koper (red.), Zbrodnia Zgierska – pamięć i prawda, IPN Oddział w Łodzi, Łódź 2022.

  5. „Plac Stu Straconych”, zgierzanie.pl – zestawienie ofiar egzekucji w Zgierzu, dostęp: 2025-09-14.

  6. „Kaliszanie w tragedii zgierskiej 1942 roku”, Kaliskie Towarzystwo Genealogiczne, „Zeszyty Genealogiczne” nr 2, Kalisz 2012, s. 55–58.

  7. Magdalena Kędzierska, Daria Tracz, W poszukiwaniu mogiły szczątków stu Polaków straconych 20 marca 1942 roku w Zgierzu. Zarys problematyki interdyscyplinarnych badań nad miejscem pamięci, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2017, nr 63(3), s. 75–83.

Protokół z zebrania Zarządu koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Opatówku w dniu 14.01.1979 oraz 20.02.1979



Czasami mam ochotę przestać interesować się historią Opatówka, a szczególnie, gdy napotykam na takie obrzydliwe wątki jak ten dzisiejszy.
Czytam protokoły kroniki ZBoWiD i napotykam coś, co mną wstrząsa. Obrzydliwe czasy, wstrętni pseudo bohaterowie wojenni. Nie wiem dlaczego, ale mimo, że codziennie widziałam z okna mieszkania obelisk poświęcony pomordowanym w czasie II wojny mieszkańców gminy Opatówek, nigdy nie czułam żadnej nostalgii patrząc na niego. Dziś, gdy patrzy się na obelisk czy dokumenty z epoki PRL, w których pojawia się określenie „uczestnicy walk z bandami i nielegalnymi organizacjami”, trudno nie odczuwać bolesnego dysonansu. W jednym zestawieniu znaleźli się bowiem żołnierze września 1939 roku, więźniowie obozów koncentracyjnych, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie – a obok nich ci, którzy po wojnie, służąc w UB, KBW czy MO, zwalczali polskie podziemie niepodległościowe. Taki układ kategorii, typowy dla propagandy PRL, dziś odbierany jest jako niesprawiedliwy i krzywdzący pamięć o prawdziwych bohaterach.
Oto transkrypcja jednego z zebrań koła:

Protokół z zebrania Zarządu koła Związku Bojowników
 o Wolność i Demokrację w Opatówku
w dniu 14.01.1979 oraz 20.02.1979

"W dniu 14 stycznia 1979 r. odbyto się pierwsze zebranie ogólne, na którym omówiono sprawy organizacyjne, jak również wykonanie uchwał podjętych podczas całej rocznicy Odzyskania Niepodległości oraz 60-lecia Powstania Wielkopolskiego.

Na dzień 14 stycznia 1979 r. Koło nasze liczyło 75 członków zgrupowanych w 6 sekcjach pokoleniowych, wg grup środowiskowych:

  • uczestnicy wojny obronnej 1939 r. – 36 czł.

  • więźniowie obozów koncentracyjnych – 6 czł.

  • ruch oporu – 2 czł.

  • uczestnicy walk z bandami i nielegalnymi organizacjami – 16 czł.

  • żołnierze Wojska Polskiego – 10 czł.

  • Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie – 5 czł.

Większą część artystyczną przeznaczoną dla uczczenia tych rocznic wykonała pod kierunkiem swoich wychowawców młodzież szkolna z Zespołu Szkół Rolniczo-Ogrodniczych w Opatówku.


W dniu 20 lutego 1979 roku odbyto się zebranie całego Zarządu i Komisji Rewizyjnej naszego Koła. Na zebraniu przyjęto przedstawicieli Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD w Kaliszu w osobach: mjr. Czesław Sawicki, dr Józef Makowiec i dr Dariusz Asperski.

Przedstawiciele Zarządu Wojewódzkiego proponowali uczczenie dr Kazimierza Siwińskiego aresztowanego podczas okupacji w 1944 r. w Opatówku, którego Niemcy rozstrzelali w dniu 20.02.1945 r. w Kaliszu, przez umieszczenie tablicy pamiątkowej oraz nazwaniu jednej z ulic w Opatówku Jego imieniem.

Podczas tej dyskusji zarodziła się myśl, aby uczcić nie jedną osobę, ale wszystkie ofiary poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej".

Komentarz historyczny

Jaki wydźwięk ma dzisiaj określenie „uczestnicy walk z bandami i nielegalnymi organizacjami” ? I było ich w Opatówku aż 16 ???

Jak rozumiano to w PRL?
  • „bandy” – tak określano w oficjalnej propagandzie powojennej antykomunistyczne podziemie niepodległościowe, czyli m.in. żołnierzy Armii Krajowej, WiN, Narodowych Sił Zbrojnych czy lokalnych oddziałów samoobrony, które po 1944 r. nie podporządkowały się władzy komunistycznej.

  • „nielegalne organizacje” – to również odnosiło się do struktur konspiracyjnych, które działały bez zgody władz komunistycznych, a więc w praktyce wszystkie organizacje podziemne o charakterze niepodległościowym.

Dla władz PRL żołnierze podziemia antykomunistycznego byli „bandytami”, „reakcyjnymi elementami”, którzy „terroryzowali ludność”. Natomiast w rzeczywistości wielu z nich walczyło o suwerenność Polski i sprzeciwiało się sowietyzacji kraju.

Kim byli „uczestnicy walk z bandami”?

To określenie odnosiło się do:

  • żołnierzy LWP, MO i UB,

  • członków KBW (Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego),

  • czasem członków ORMO, którzy brali udział w akcjach pacyfikacyjnych przeciwko podziemiu niepodległościowemu.

W praktyce więc byli to ludzie stojący po stronie nowej władzy komunistycznej i uczestniczący w jej działaniach represyjnych wobec tzw. „Żołnierzy Wyklętych”.

Dzisiejsza interpretacja

W świetle obecnej wiedzy historycznej:

  • „uczestnicy walk z bandami” = funkcjonariusze i żołnierze aparatu bezpieczeństwa PRL, zaangażowani w zwalczanie niepodległościowego podziemia.

  • „Bandy” = podziemie antykomunistyczne, które dziś w Polsce nazywamy Żołnierzami Wyklętymi / Niezłomnymi i które po 1989 r. zostało w większości zrehabilitowane.

Innymi słowy – w dokumentach ZBoWiD pod tą kategorią wpisywano osoby, które pomagały utrwalać nową władzę ludową po wojnie i tłumiły opór społeczny.

O tym, kim był doktor Siwiński i dlaczego pomysł zebranych, aby jego nazwiskiem uczcić którąś z ulic, został odrzucony - w następnym poście.

oprac. Dominika Pawlikowska

sobota, 13 września 2025

Zebranie ZBoWiD 23 listopada 1980 roku w Opatówku

Dominika Pawlikowska 


   Bardzo ciekawy dokument, jakim jest protokół z zebrania Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD) w Opatówku.

Zebranie ZBoWiD 23 listopada 1980 roku w Opatówku
Kronika ZBoWiD.

   Zebranie odbywa się w kluczowym historycznie momencie – 23 listopada 1980 roku – tuż po powstaniu „Solidarności” i w czasie kryzysu społeczno-gospodarczego. Protokół pokazuje, że członkowie koła żywo interesowali się sytuacją w kraju, dyskutowali o strajkach i kryzysie, ale zarazem pozostawali w orbicie wpływów organizacyjnych i propagandowych ZBoWiD. W ten sposób lokalne koła były nie tylko miejscem integracji kombatantów, ale też narzędziem utrwalania systemu politycznego PRL.

Oto treść protokołu:

"W dniu 23 listopada 1980 roku odbyło się zebranie ogólne – kwartalne wszystkich członków Koła, w sali Zbiorczej Szkoły Gminnej. Zebranie otworzył prezes koła kol. M. Łańduch, witając opiekuna Koła, mjr. Cz. Sawickiego oraz dyrektora szkoły, mgr. Stanisława Brzęckiego.

Na ogólny stan 89 członków, przybyło 53 osoby.
Okolicznościowy referat wygłosił prezes koła M. Łańduch na temat: 37. rocznicy L.W.P. i 63. rocznicy Wielkiej Rewolucji Październikowej; omówił jej znaczenie dla Polski i całego świata oraz aktualne wydarzenia w Polsce od sierpnia 1980 roku, przyczyny powstania niepokojów, strajków robotniczych, kryzysu oraz miejsca członków ZBoWiD w tych wydarzeniach.

Opiekun koła, mjr. Sawicki, omówił zmiany w Zarządzie Głównym i Radzie Naczelnej ZBoWiD w Warszawie, a mianowicie: odwołano przewodniczącego Rady Głównej Piotra Jaroszewicza, a wybrano przewodniczącym gen. Mieczysława Moczara. Odwołano również prezesa Zarządu Głównego Stanisława Wrońskiego, a wybrano Włodzimierza Sokorskiego. Mjr. Sawicki mówił także na temat burzliwych obrad w ZBoWiD w Warszawie oraz poruszył sprawę uprawnień związanych z Kartą Kombatanta.

Dwóm nowym członkom wręczył legitymacje zbowidowskie. Przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Obelisku, kol. M. Łańduch, zrelacjonował przebieg prac, różne kłopoty i trudności w ich załatwianiu. Ustalono, że celem obniżenia kosztów budowy, wszystkie prace niefachowe wykonywać mają członkowie w czynie – około 8–12 osób dziennie po kilka godzin.

Sprawy finansowe zrelacjonował skarbnik Komitetu, kol. Al. Witoń. Dotychczas na konto budowy wpłynęło 404.315 zł, w tym od Urzędu Gminy dotacja w wysokości 100.000 zł. Wydatkowano dotychczas 58.480 zł. Apelowano o dalszą pomoc w pracach i kontynuowanie zbiórki pieniędzy.

Kol. Aleksander Karolewski omówił sprawy socjalne i prosił opiekuna koła o interwencję w Z.W. ZBoWiD w sprawie odznaczeń. Złożono 12 wniosków o odznaczenia. – Na Dzień Zmarłych, na grobach poległych i zmarłych członków złożono kwiaty i zapalono znicze. Wiele kwiatów ofiarował ob. Stanisław Tułacz z Opatówka".
Na koniec zebrania wywiązała się dyskusja na temat obecnej sytuacji w kraju, kryzysu gospodarczego i społecznego, w której wzięło udział kilkunastu członków. W ten sposób zakończono zebranie.

Komentarz historyczny:

Protokół zebrania Koła ZBoWiD z 23 listopada 1980 roku ukazuje typowe oblicze działalności terenowych struktur związku w okresie PRL. Spotkania tego rodzaju łączyły elementy organizacyjne (referaty, sprawy finansowe, plany budowy obelisku) z treściami polityczno-ideologicznymi (odwołania do rewolucji październikowej, do „aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej” w kraju).
Obecność mjr. Czesława Sawickiego, pełniącego funkcję „opiekuna koła”, miała charakter nadzorczy i kontrolny. Opiekunowie byli przedstawicielami wyższych struktur organizacji (okręgowych lub wojewódzkich), delegowanymi do kół lokalnych. Ich zadaniem było pilnowanie, aby działalność oddolnych środowisk kombatanckich była zgodna z linią polityczną PZPR. Sawicki w referacie omówił zmiany personalne w kierownictwie ZBoWiD (odwołanie Piotra Jaroszewicza i Stanisława Wrońskiego, wybór Mieczysława Moczara i Włodzimierza Sokorskiego) oraz kwestie związane z Kartą Kombatanta, co ukazuje zarówno znaczenie polityczne organizacji, jak i wagę spraw socjalnych dla jej członków.

ZBoWiD – geneza i rola

Związek Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD) został powołany 2 września 1949 r. na mocy uchwały Prezydium KRN i PZPR, w drodze przymusowego połączenia istniejących wcześniej stowarzyszeń kombatanckich i więźniarskich. Jego celem było stworzenie jednolitej, scentralizowanej organizacji kombatanckiej, podporządkowanej systemowi władzy komunistycznej¹.

Od początku istnienia ZBoWiD pełnił kilka funkcji:

  • Propagandową: organizacja była jednym z filarów polityki historycznej PRL. Eksponowała rolę Armii Ludowej, Gwardii Ludowej i środowisk prosowieckich, marginalizując lub wręcz wykluczając kombatantów Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych czy innych formacji niepodległościowych². Wykluczano "niewygodnych" kombatantów: Władze komunistyczne wykorzystywały ZBoWiD do marginalizowania i wykluczania kombatantów, którzy nie pasowali do oficjalnej narracji historycznej. Do Związku często nie przyjmowano żołnierzy Armii Krajowej (AK) i innych formacji niepodległościowych, które były zwalczane przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa. Skupiano "właściwych": Związek zrzeszał głównie członków ugrupowań komunistycznych, żołnierzy Wojska Polskiego, a także funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa (UB) i Milicji Obywatelskiej (MO) uczestniczących w walkach o utrwalanie władzy ludowej. Przyjmowano także więźniów obozów hitlerowskich oraz wdowy i sieroty po poległych. ZBoWiD brał udział w kształtowaniu oficjalnej wersji historii II wojny światowej i okresu powojennego, promując wizerunek PZPR jako głównego siły, która wywalczyła wolność i demokrację.

  • Polityczną: kierownictwo związku było obsadzane przez osoby lojalne wobec PZPR. Postacie takie jak Mieczysław Moczar czy Włodzimierz Sokorski wykorzystywały ZBoWiD do wzmacniania swojej pozycji politycznej.

  • Socjalną: ZBoWiD zajmował się udzielaniem pomocy materialnej, rozdysponowywaniem odznaczeń i przyznawaniem przywilejów (np. związanych z Kartą Kombatanta). Jednak dostęp do tych świadczeń bywał uzależniony od politycznej lojalności i aktywności w strukturach³.

  • Kontrolną: poprzez system opiekunów kół i powiązanie z administracją państwową ZBoWiD sprawował realny nadzór nad środowiskiem kombatanckim, eliminując inicjatywy oddolne i niezależne. 

Znaczenie protokołu z 1980 r.

Dokument z listopada 1980 r. powstał w szczególnym kontekście historycznym – kilka miesięcy po powstaniu „Solidarności” i fali strajków, które zachwiały systemem władzy. Dyskusja uczestników zebrania o sytuacji w kraju, choć zapewne ograniczona i kontrolowana, pokazuje, że także środowiska kombatanckie żywo reagowały na kryzys społeczno-gospodarczy. Jednocześnie rola mjr. Sawickiego i jego wystąpienie przypominają, że ZBoWiD był w tym okresie integralnym elementem systemu komunistycznego, a jego lokalne koła pełniły funkcję zarówno integracyjną, jak i propagandową.

W 1990 roku, w wyniku przemian politycznych w Polsce, ZBoWiD został przekształcony w Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, który miał odciąć się od przeszłych powiązań z komunistyczną partią.

Na zebraniu z 23 listopada 1980 roku uczestniczył major Czesław Sawicki – wskazany w protokole jako opiekun Koła ZBoWiD. Z protokołu wynika, że mjr Sawicki nie był członkiem koła w tej konkretnej miejscowości, lecz jego opiekunem delegowanym przez struktury wojewódzkie lub powiatowe ZBoWiD. W tamtym czasie w wielu gminach i szkołach działały koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, a władze ZBoWiD wyznaczały oficerów–weteranów do pełnienia funkcji nadzorujących i wspierających działalność takich kół. Sawicki był więc łącznikiem między „dołem” (kołem terenowym) a „górą” (zarządem wojewódzkim/okręgowym).

Dlaczego uczestniczył w zebraniu? jako opiekun miał obowiązek być obecny na zebraniach sprawozdawczych, aby kontrolować, czy działalność koła przebiega zgodnie z linią organizacyjną i polityczną. Przedstawiał członkom koła decyzje i zmiany personalne w Zarządzie Głównym ZBoWiD (np. odwołanie Jaroszewicza, wybór Moczara, zmiana prezesa na Sokorskiego). Jego obecność podnosiła rangę zebrania, a jednocześnie cementowała więź lokalnego środowiska kombatanckiego z centralnymi strukturami.
Jaka była jego rola na zebraniu?
Wystąpienie referatowe – omówił aktualne zmiany w Radzie Naczelnej i Zarządzie Głównym ZBoWiD, podkreślając znaczenie nowych władz (Mieczysław Moczar i Włodzimierz Sokorski).
Komentarz polityczny – odniósł się do „burzliwych obrad w Warszawie” oraz do spraw związanych z uprawnieniami „Karty Kombatanta”, co było ważnym tematem dla członków kół.
Symboliczna funkcja – jego obecność przypominała, że ZBoWiD był organizacją ściśle związaną z aparatem państwowym i partią, a lokalne zebrania nie były tylko spotkaniami towarzyskimi, ale miały wymiar polityczny i kontrolny.
Ceremonialna rola – wręczył nowym członkom legitymacje, co nadawało wydarzeniu oficjalny, uroczysty charakter.

Przypisy:

  1. J. Wawrzyniak, ZBoWiD i pamięć drugiej wojny światowej 1949–1969, Warszawa 2009, s. 45–62.

  2. A. Paczkowski, Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa 1998, s. 348–351.

  3. M. Zaremba, Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2005, s. 221–224.

Gdzie są akta ZBoWiD? tego dowiem się po otrzymaniu odpowiedzi, której oczekuję po zapytaniu wysłanym do Archiwum Państwowego w Kaliszu.

środa, 20 sierpnia 2025

Protokół z Walnego Zebrania Przedstawicieli Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Opatówku, które odbyło się 9 maja 1986 roku o godzinie 10:00 w sali Szkoły Podstawowej

autor: Dominika Pawlikowska

   Gminne Spółdzielnie „Samopomoc Chłopska”, popularne GS-y, powstały w 1948 roku w wyniku odgórnej, centralnie sterowanej reorganizacji ruchu spółdzielczego. Były narzędziem PRL do przejęcia handlu i usług na wsi, a zarazem elementem szerszego planu kolektywizacji i socjalizacji wsi. Proces ich tworzenia nie był naturalnym rozwojem spółdzielczości, ale raczej przymusowym upaństwowieniem pod szyldem spółdzielni


   Wiązał się z tragedią wielu polskich rodzin, które od przedwojnia zajmowały się handlem i żyły z niego wraz z rodzinami. Egzystencja wielu rodzin opatóweckich, często doświadczonych brutalnie wojną, została w ten sposób zniszczona. 
Po 1945 r. władze komunistyczne przejmowały kontrolę nad wszystkimi formami życia społecznego.
Na wsi funkcjonowały różne spółdzielnie: rolnicze, mleczarskie, spożywców, rolniczo-handlowe. Były to często oddolne inicjatywy chłopów i inteligencji wiejskiej z okresu międzywojennego.
W 1948 r. – w czasie „bitwy o handel” – władze postanowiły zlikwidować rozdrobnioną spółdzielczość i scentralizować ją.

   Uchwałą Krajowej Rady Spółdzielczej i decyzjami PZPR w 1948 wszystkie spółdzielnie wiejskie scalono w jedną sieć pod nazwą „Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska”.
Był to proces odgórny, sterowany politycznie: lokalne spółdzielnie łączono, często wbrew woli członków.
Celem było: przejęcie kontroli nad handlem i usługami na wsi, osłabienie prywatnego handlu (tzw. „prywaciarzy”), tworzenie zaplecza dla późniejszej kolektywizacji rolnictwa (PGR-y, spółdzielnie produkcyjne).
Lata 80.: GS-y osiągnęły największy zasięg – praktycznie miały monopol na wsi. Tylko, że w sklepach już nie było nic. 
   Protokół pochodzi z 1986 r., a wówczas zaopatrzenie sklepów spożywczych i przemysłowych w Polsce było bardzo trudne i wciąż opierało się na systemie kartkowym. 
Pomimo pewnych prób reform gospodarczych, brak podstawowych towarów, długie kolejki i rozkwit "czarnego rynku" były codziennością. Zdecydowana większość podstawowych produktów była reglamentowana, czyli dostępna wyłącznie na kartki. 
System kartek w 1986 r. obowiązywał na mięso i jego przetwory. Zaopatrzenie w towary przemysłowe było równie, a często nawet bardziej, problematyczne. Dobra trwałego użytku: sprzęty RTV i AGD, takie jak telewizory, pralki czy lodówki, były bardzo trudno dostępne. 
Na ich zakup czekało się latami, a ich cena była wysoka w stosunku do zarobków. 

   Sytuacja gospodarcza w 1986 roku była efektem chronicznej niewydolności socjalistycznego systemu, który mimo podejmowanych działań nie był w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa.

Oficjalnie GS-y nigdy nie zostały odgórnie zlikwidowane – prawo spółdzielcze pozwala im nadal istnieć. W praktyce większość przestała funkcjonować w latach 90. Niektóre działają do dziś (np. prowadzą 1–2 sklepy, piekarnię czy stację paliw), głównie tam, gdzie zdołały się dostosować do rynku.
Zdarza się, że dawne GS-y zostały przejęte przez lokalnych przedsiębiorców i funkcjonują pod nowymi nazwami.

Dokument jaki dzisiaj przedstawiam pokazuje, jak na kilka lat przed upadkiem PRL wyglądała wiejska codzienność: formalna samorządność, realne problemy gospodarki niedoboru, rytuały polityczne i próby organizowania życia społeczności lokalnej mimo ograniczeń systemu.

Komentarz do protokołu Walnego Zebrania Przedstawicieli Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Opatówku z 9 maja 1986 r.

1. Kontekst polityczno-społeczny

Dokument pochodzi z połowy lat 80., okresu schyłku PRL, kiedy władza komunistyczna próbowała utrzymywać kontrolę nad wszelkimi formami życia gospodarczego i społecznego. Spółdzielnie wiejskie, takie jak „Samopomoc Chłopska”, były w praktyce podporządkowane władzom partyjnym i państwowym, choć formalnie miały charakter organizacji samorządowych.
Obecność na zebraniu przedstawicieli PZPR (I sekretarza KG PZPR Andrzeja Michalskiego) czy władz gminnych i bankowych pokazuje, że działalność spółdzielni była ściśle powiązana z administracją lokalną i polityką centralną.

2. Rola spółdzielni

Gminne Spółdzielnie „Samopomoc Chłopska” miały charakter wielobranżowy: prowadziły sklepy spożywcze i przemysłowe, punkty skupu płodów rolnych, piekarnie, zakłady usługowe (wulkanizacja, naprawy silników), a także wspierały działalność szkół (spółdzielnie uczniowskie „Grosik” i „Pszczółka”). Były zatem jedną z podstawowych instytucji zaopatrujących i usługowych na wsi i w małych miasteczkach.
Z protokołu wynika, że spółdzielnia w Opatówku była stosunkowo silna – zajęcie II miejsca w województwie w „współzawodnictwie” gospodarczym świadczy o dobrej organizacji i wysokiej aktywności.

3. Dyskusja – obraz codziennych problemów

   Najciekawszym źródłem historycznym w protokole jest część dyskusyjna, w której delegaci przedstawiali realne bolączki społeczności:
Zaopatrzenie: wskazywano na potrzebę budowy nowego sklepu, lepszego zaopatrzenia w rowery i sprzęt elektryczny. Braki towarowe były typowym zjawiskiem gospodarki niedoboru lat 80.
Usługi: krytykowano złą jakość usług zakładu wulkanizacji, nieterminowe naprawy i wysokie ceny.
Rolnictwo: omawiano skup zboża, węgla i nawozów, a także problemy wynikające z wilgotności ziarna czy organizacji transportu złomu.
Warunki pracy: padały wnioski o budowę łazienki dla pracowników magazynów czy zatrudnienie dodatkowych fachowców.
Potrzeby społeczne: domagano się otwarcia punktu szewskiego i lepszego zagospodarowania przestrzeni (np. pomieszczeń po starej piekarni). Ta część ukazuje codzienne troski mieszkańców wsi i małych miast w PRL – brak towarów, niewydolność usług, problemy organizacyjne. Jednocześnie widać, że delegaci potrafili otwarcie krytykować, co pokazuje pewien stopień realnego działania samorządowego w ramach spółdzielni.

4. Mechanizmy ustrojowe

   Zebranie odbyło się zgodnie z obowiązującym w PRL rytuałem: wybór komisji (mandatowej, wyborczej, statutowej, wniosków i uchwał), przyjęcie sprawozdań i uchwał (wszystkie jednomyślnie),
wybory do Rady Nadzorczej i na zjazd WZSR (Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Rolniczych).
Jednomyślność w głosowaniach jest typowym elementem tego typu dokumentów z PRL – świadczy o braku faktycznej opozycji wobec władz spółdzielczych i partyjnych, a także o tym, że pewne decyzje były uzgodnione wcześniej.

5. Walor źródłowy dokumentu

   Protokół jest doskonałym źródłem do badań nad:
-funkcjonowaniem spółdzielczości w PRL,
-codziennymi problemami wsi w latach 80.,
-mechanizmami demokracji „fasadowej” (jednomyślne głosowania, obecność przedstawicieli PZPR),
-życiem lokalnej społeczności (nazwiska delegatów, działaczy, urzędników, dalsze kariery).

Streszczenie obrad

  1. Otwarcie zebrania – dokonał Jan Pogorzelec, przewodniczący Rady Nadzorczej. Powitano gości: m.in. Bronisława Wojciechowskiego (WZSR-Wojewódzki Zarząd Spółdzielni Rolniczych), Andrzeja Michalskiego (PZPR), Józefa Pasika (Urząd Gminy), Jana Skotowskiego (BS-Bank Spółdzielczy), Eugeniusza Małeckiego (lustrator). Obecny  Prezes Zarządu Aleksander Korzeniowski.

  2. Wybór władz zebrania – przewodniczącym został Aleksander Górski, sekretarzem Zofia Witczak, mężami zaufania Stefania Nowicka i Bronisław Krystyniak.

  3. Porządek obrad – przyjęto jednogłośnie.

  4. Powołanie komisji – mandatowej, wyborczej, statutowej oraz wniosków i uchwał.

  5. Sprawozdania – z działalności gospodarczej i finansowej (A. Korzeniowski), z działalności Rady Nadzorczej (J. Pogorzelec), lustracja ustawowa (E. Małecki), działalność spółdzielni uczniowskich „Grosik” i „Pszczółka”.

  6. Wybory – wybrano członków Rady Nadzorczej, delegatów na VI Zjazd WZSR w Kaliszu oraz komisję skrutacyjną.

  7. Uchwały – m.in. przyjęto sprawozdania, udzielono absolutorium, zatwierdzono bilans i podział nadwyżki, zmieniono statut. Wszystkie uchwały przyjęto jednogłośnie.

  8. Zakończenie – przewodniczący A. Górski podziękował gościom, władzom i delegatom. Zebranie zakończono o godz. 14:30.

Dyskusja (pełny zapis)

  • Józef Jędrusiak (delegat z Opatówka) – podziękował Zarządowi i pracownikom za dobrą pracę, podkreślając zajęcie II miejsca w województwie. Zgłosił potrzebę budowy nowego sklepu przy ul. Łódzkiej (dotychczasowy zbyt mały, niefunkcjonalny), zagospodarowania pomieszczeń po starej piekarni oraz otwarcia punktu szewskiego w Opatówku.

  • Antoni Kwinta (delegat z Opatówka) – poruszył problem przewozu złomu ze składnicy do wagonów: złom spada z przyczep i zanieczyszcza drogę.

  • Bronisława Tomaszewska (delegat z Opatówka) – wskazała na problem obsługi klientów w sklepie: oczekujący na dostawę w sklepie, utrudniają sprzedaż i zakupy innym klientom.

  • Józef Borwik (delegat z Tłokini Kościelnej) – mówił o skupie zboża, który z powodu wilgotności nie mógł przyjąć dużych ilości. Prosił, by rolnicy mieli pierwszeństwo w zakupie węgla i artykułów żywieniowych.

  • Józef Suchorski (delegat z Tłokini Kościelnej) – wypowiedział się o pracy zakładu wulkanizacji i stacji obsługi samochodów. Zgłosił wniosek, by członkowie Komitetów bardziej angażowali się w pracę.

  • Stefan Melka (delegat z Opatówka) – omawiał niską jakość pieczywa i pracę zakładu naprawy silników; postulował zatrudnienie dodatkowych fachowców. Zwrócił uwagę na potrzebę lepszych warunków pracy dla pracowników magazynów (budowa łazienki). Zgłosił także wniosek o budowę bocznicy na Bazie Szulec, ułatwiającej rozładunek nawozów, złomu, opału.

  • Józef Mańka (delegat z Michałowa II) – wniósł o lepsze zaopatrzenie sklepów w artykuły elektryczne, a także o możliwość zakupu rowerów (ważne dla rolników).

  • Franciszek Cybulski (delegat z Porwit) – krytykował jakość usług zakładu wulkanizacji: naprawy nieterminowe, ceny wysokie.

Źródło: 
Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Opatówku - tom II
Sygnatura 11/1377/0/-/361
Daty 1982 - 1992 Archiwum Państwowe w Kaliszu
Zespół Akta rejestrowe sądów w Kaliszu

Źródło: 
Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Opatówku - tom II
Sygnatura 11/1377/0/-/361
Daty 1982 - 1992 Archiwum Państwowe w Kaliszu
Zespół Akta rejestrowe sądów w Kaliszu


Protokół w całości - transkrypcja

z odbytego Walnego Zebrania Przedstawicieli Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Opatówku w dniu 9 maja 1986 roku o godzinie 10:00 w sali Szkoły Podstawowej.

Walne Zebranie Przedstawicieli otworzył Przewodniczący Rady Nadzorczej ob. Jan Pogorzelec, który serdecznie powitał delegatów i zaproszonych gości w osobach:

V-ce Prezes Zarządu WZSR – ob. Bronisław Wojciechowski
I Sekretarz KG PZPR – tow. Andrzej Michalski
Sekretarz Urzędu Gminy – ob. Józef Pasik
Dyrektor BS – ob. Jan Skotowski
Lustrator TZL – ob. Eugeniusz Małecki

str 1.

Delegacje Spółdzielni Uczniowskiej „Pszczółka” z Szkoły Podstawowej, delegację Spółdzielni Uczniowskiej „Grosik” z Zespołu Szkół Ogrodniczych oraz przedstawicieli bratnich Spółdzielni i zakładów pracy.
Na Przewodniczącego Walnego Zebrania Przedstawicieli na wniosek Przewodniczącego Rady Nadzorczej został jednogłośnie wybrany ob. Aleksander Górski, długoletni działacz społeczny, członek Rady Nadzorczej, wzorowy rolnik. Na Sekretarza wybrano delegatkę z Cieni I ob. Zofię Witczak, na mężów zaufania ob. Stefanię Nowicką i ob. Bronisława Krystyniaka.
Wybrany Przewodniczący Walnego Zebrania Przedstawicieli ob. Aleksander Górski podziękował delegatom za wybór i zaufanie oraz zapoznał z projektem porządku obrad Walnego Zebrania Przedstawicieli, który został przyjęty przez delegatów jednomyślnie, bez wniesienia poprawek i uzupełnień w brzmieniu określonym w załączniku nr 2 do niniejszego protokołu.

Źródło: 
Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Opatówku - tom II
Sygnatura 11/1377/0/-/361
Daty 1982 - 1992 Archiwum Państwowe w Kaliszu
Zespół Akta rejestrowe sądów w Kaliszu

Źródło: 
Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Opatówku - tom II
Sygnatura 11/1377/0/-/361
Daty 1982 - 1992 Archiwum Państwowe w Kaliszu
Zespół Akta rejestrowe sądów w Kaliszu
Str. 2.

Odnośnie drugiego punktu porządku obrad

Przewodniczący Walnego Zebrania Przedstawicieli ob. Aleksander Górski stwierdził, że jest zapoznany z regulaminem obrad Walnego Zebrania i zgodnie z nim będzie prowadził zebranie. Regulamin został wyłożony do wglądu – przeto stawia się wniosek, aby nie czytać jego treści w trosce o oszczędność czasu. Wniosek Przewodniczącego został przyjęty jednogłośnie w głosowaniu jawnym.

Odnośnie trzeciego punktu porządku obrad
Zgodnie z regulaminem obrad Przewodniczący Walnego Zebrania Przedstawicieli przeprowadził wybory komisji:

  • mandatowej w składzie: Antoni Kwinta, Seweryn Gałka, Stefania Cicha.
    Komisja po wyborze przystąpiła do pracy.

  • wyborczej w składzie: Bronisława Tomaszewska, Stanisław Rogoziński, Henryk Brodziak.

  • statutowej w składzie: Józef Suchorski, Wacława Przybył, Sławomir Nowicki.

  • wniosków i uchwał w składzie: Sabina Lindner, Wacław Owczarek, Władysław Bieniaszek.

Członkowie wymienionych komisji zostali wybrani przez Zebranie jednogłośnie. Komisje po wyborze przystąpiły do pracy.

Przewodniczący Komisji Mandatowej ob. A. Kwinta przedstawił protokół Komisji stwierdzający prawomocność Zebrania ze względu na obecność 50 delegatów na ogólną ilość 85 delegatów. Protokół Komisji stanowi załącznik nr 2 do niniejszego protokołu.

Odnośnie czwartego punktu porządku obrad
Przewodniczący Walnego Zebrania Przedstawicieli przedstawił wniosek, aby nie czytać protokołu z ostatniego Walnego Zebrania, ponieważ był on dostępny przez cały rok w biurze Gminnej Spółdzielni jak również został wyłożony w sekretariacie Walnego Zebrania do wglądu. Powyższy wniosek został przyjęty jednogłośnie w głosowaniu jawnym.

Str. 3

Odnośnie piątego punktu porządku obrad


Sprawozdanie z działalności gospodarczej i finansowej na rok 1985 złożył Prezes Zarządu Aleksander Korzeniowski, które przedkłada się do protokołu jako załącznik nr 3.

Przewodnicząca Komisji Wyborczej ob. B. Tomaszewska odczytała protokół przedstawiający 35 kandydatów do Rady Nadzorczej wskazanych przez wiejskie zebrania, z tego obecnych na sali było 27 kandydatów. Protokół Komisji stanowi załącznik nr 4 do protokołu.
Ponieważ zgodnie ze statutem Rada Nadzorcza składa się z 29 osób, Przewodniczący Zebrania zaproponował, by z sali podano osoby na kandydatów do Rady Nadzorczej. Podano trzy kandydatury następujących delegatów:
  • Seweryn Gałka – delegat z Rajska

  • Janina Hanczyk – delegat z Kolonii Dębe

  • Lucjan Olejniczak – delegat z Opatówka

Kandydatury do Rady Nadzorczej w/w osób zostały przez Zebranie przyjęte jednogłośnie.

Przewodniczący Walnego Zebrania poinformował, iż zgodnie z pismem WZSR Zebranie w głosowaniu tajnym ma wybrać 3 kandydatów na delegatów na VI Zjazd WZSR w Kaliszu i wskazać kandydata do Rady Nadzorczej WZSR.

W związku z powyższym podano cztery kandydatury na delegatów na VI Zjazd w osobach:

  • Jan Pogorzelec – delegat z Opatówka

  • Stefan Melka – delegat z Opatówka

  • Zofia Witczak – delegat z Cieni I

  • Józef Suchorski – delegat z Tłokini Kościelnej

   Wyżej wymienione osoby zostały przyjęte na kandydatów na delegatów na VI Zjazd WZSR przez Zebranie jednogłośnie.
W następnej kolejności Przewodniczący Walnego Zebrania przeprowadził wybory Komisji Skrutacyjnej w osobach: Władysław Lindner, Tomasz Banaszyński, Janina Bęcka, Krystyna Pmkiechoła, Józef Juszczak.
Zaproponowani członkowie Komisji Skrutacyjnej zostali wybrani przez Zebranie jednogłośnie. Komisja przystąpiła do przygotowania kart wyborczych.

Str. 4

W następnej kolejności Przewodniczący Zebrania udzielił głosu I Sekretarzowi tow. A. Michalskiemu, który w swym wystąpieniu złożył podziękowanie dla Zarządu i Rady Nadzorczej za pracę, za uzyskane wyniki, za osiągnięty zysk. Stwierdził, iż zajęcie II miejsca w województwie to duży sukces i jest on wynikiem dobrej pracy całej Gminnej Spółdzielni.

Odnośnie szóstego punktu porządku obrad
Przewodniczący Rady Nadzorczej ob. Jan Pogorzelec złożył sprawozdanie z działalności Rady za rok 1985. Sprawozdanie stanowi załącznik nr 5 do protokołu.

Odnośnie siódmego punktu porządku obrad
Lustrator terenowego zespołu lustracji CZS ob. Eugeniusz Małecki przedstawił ocenę polustracyjną z lustracji ustawowej za 1985 rok, która stanowi załącznik nr 6 do protokołu.

Radca Prawny Gminnej Spółdzielni ob. Tadeusz Boiński przedstawił tryb wyborów Rady Nadzorczej i delegatów określony w regulaminie Walnego Zebrania Przedstawicieli. Komisja Skrutacyjna po przygotowaniu kart wyborczych przeprowadziła wybory tajne.

Odnośnie ósmego punktu porządku obrad
Sprawozdanie z działalności Spółdzielni Uczniowskiej „Grosik” za rok 1985 przedstawiła uczennica Zespołu Szkół Ogrodniczych. Sprawozdanie z działalności Spółdzielni Uczniowskiej „Pszczółka” za rok 1985 przedstawiła uczennica Szkoły Podstawowej. Sprawozdania stanowią załącznik nr 7 i nr 8 do protokołu. Str. 5 – Dyskusja

Odnośnie dziewiątego punktu porządku obrad – Dyskusja

  • Jędrusiak Józef – delegat z Opatówka: składa podziękowanie Zarządowi i załodze Gminnej Spółdzielni za pracę, za bardzo dobre wyniki w pracy, twierdząc, że zajęcie II miejsca to duże osiągnięcie ze względu na ilość Gminnych Spółdzielni w województwie. Ponadto w swej wypowiedzi mówi o konieczności budowy sklepu przy ul. Łódzkiej – dotychczasowy jest bardzo mały, niefunkcjonalny. Porusza również sprawę zagospodarowania pomieszczeń po starej piekarni, stawia wniosek o otwarcie punktu szewskiego, który jest bardzo potrzebny w Opatówku.

  • Kwinta Antoni – delegat z Opatówka: w swej wypowiedzi poruszył sprawę przewozu złomu ze składnicy do wagonów, duża ilość złomu spada z przyczep i leży na drodze przejazdowej oraz na chodniku dla pieszych.

  • Tomaszewska Bronisława – delegat z Opatówka: porusza problem przesiadywania ludzi oczekujących na przywiezienie towaru w sklepie, twierdząc, że jest to niedopuszczalne i utrudnia sprzedaż, jak i kupno innym klientom. Interesuje się też skupem szmat, twierdząc, że nie można ich sprzedać, ponieważ bardzo często są one nie skupowane.

  • Borwik Józef – delegat z Tłokini Kościelnej: mówi o małym skupie zboża, z powodu dużej wilgotności punkt skupu skupił b. mała ilość,  mimo, iż rolnicy dostarczali zboże, lecz nie było ono przyjmowane. Jednocześnie prosi, by rolnicy mieli pierwszeństwo w zakupie węgla za odstawiony żywiec, a nie ogrodnicy. 

  • Suchorski Józef – delegat z Tłokini Kościelnej: mówca pozytywnie wypowiada się na temat pracy zakładu wulkanizacji i bieżnikowania oraz Stacji Obsługi Samochodów. Jednocześnie stawia wniosek o ponowne przeszkolenie Komitetów, twierdząc, iż członkowie Komitetów winni być więcej zaangażowani w pracę.

  • Melka Stefan – delegat z Opatówka: wypowiada się na temat jakości produkowanego pieczywa w naszej piekarni oraz o pracy zakładu przewijania silników, twierdząc, iż sytuacja się poprawiła, ale należałoby przyjąć dodatkowych fachowców. Porusza również sprawę zapewnienia odpowiednich warunków pracy pracownikom magazynu paszowego poprzez budowę łazienki. Jednocześnie stawia wniosek o budowę bocznicy na Bazie Szulec, co ułatwiłoby rozładunek i załadunek nawozów, złomu, opału.

  • Mańka Józef – delegat z Michałowa II: stawia wniosek o lepsze zaopatrzenie sklepów w artykuły elektryczne, ponadto mówi o zakupie rowerów, które są wyłącznie na talony – rolnikom rower jest bardzo potrzebny, a nie musi mieć makulatury, by sprzedać, otrzymać talony i zakupić rower.

  • Cybulski Franciszek – delegat z Porwit: wypowiada się na temat pracy zakładu wulkanizacji, twierdząc, iż jest zła jakość i nieterminowe naprawy, a cena za usługę wysoka.

Str. 6

Prezes Zarządu Aleksander Korzeniowski zabierając głos w dyskusji udzielił szerokich wyjaśnień na tematy poruszane przez delegatów podczas Walnego Zebrania Przedstawicieli. Wyjaśnienia te dotyczyły wszystkich spraw, jakie były przedmiotem obrad Walnego Zebrania, które – jak stwierdził Prezes Zarządu – będą rozpatrywane i realizowane. Między innymi w roku bieżącym zostaną przeszkolone Komitety Członkowskie.

W następnej kolejności porządku obrad głos zabrał V-ce Prezes Zarządu WZSR Bronisław Wojciechowski, który w swym wystąpieniu skierował słowa uznania dla Zarządu, Rady Nadzorczej i pracowników Gminnej Spółdzielni za dobrą pracę, za dobre wyniki w pracy. Na ręce pracowników Gminnej Spółdzielni złożył dyplom za zajęcie II miejsca we współzawodnictwie o tytuł „Mistrz Gospodarności 1985”.
Ponadto w wypowiedzi ustosunkował się do tematów poruszanych na Walnym Zebraniu Przedstawicieli.
Po zakończeniu dyskusji Przewodniczący Zebrania poprosił Głównego Księgowego o przedstawienie projektu podziału czystej nadwyżki bilansowej.
Przewodnicząca Komisji Wniosków i Uchwał ob. Sabina Lindner odczytała protokół Komisji zawierający wnioski, jakie padły podczas Zebrania, i przedstawiła następujące projekty uchwał w sprawach:

  • Zatwierdzenia rocznych sprawozdań Rady i Zarządu oraz udzielenia absolutorium członkom Zarządu – uchwała nr 1/86
  • Uchwalenia programu rozwoju działalności gospodarczej i społeczno-wychowawczej – uchwała nr 2/86
  • Przyjęcia oceny polustracyjnej Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Opatówku – uchwała nr 3/86
  • Zatwierdzenia bilansu, wyników rachunków za 1985 rok – uchwała nr 4/86
  • Uchwalenia podziału czystej nadwyżki bilansowej za 1985 rok – uchwała nr 5/86
Przewodniczący Walnego Zebrania poddał pod głosowanie wnioski i projekt każdej uchwały oddzielnie. Wnioski, uchwały zostały przyjęte jednogłośnie. Protokół Komisji i uchwały stanowią załącznik nr 9 do protokołu.

Przewodniczący Komisji Statutowej ob. Józef Suchorski przedstawił protokół z prac Komisji i projekt uchwały dotyczącej:
6. Zmiany w statucie – uchwała nr 6/86

Str. 7

Przewodniczący Walnego Zebrania Przedstawicieli poddał pod głosowanie projekt uchwały, która została przyjęta jednogłośnie. Protokół i uchwała stanowią załącznik nr 10 do protokołu.

W następnej kolejności porządku obrad Przewodniczący Komisji Skrutacyjnej ob. Władysław Lindner ogłosił wyniki głosowania tajnego na kandydatów do Rady Nadzorczej i delegatów na VI Zjazd WZSR w Kaliszu.

Poinformował, iż w głosowaniu wzięło udział 53 osoby, głosów ważnych oddano 53.

Listę kandydatów do Rady Nadzorczej i wybranych członków Rady Nadzorczej oraz kandydatów na delegatów i wybranych delegatów na VI Zjazd WZSR określają protokoły Komisji stanowiące załącznik nr 11 i nr 12 do protokołu.

Źródło: 
Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Opatówku - tom II
Sygnatura 11/1377/0/-/361
Daty 1982 - 1992 Archiwum Państwowe w Kaliszu
Zespół Akta rejestrowe sądów w Kaliszu


Źródło: 
Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Opatówku - tom II
Sygnatura 11/1377/0/-/361
Daty 1982 - 1992 Archiwum Państwowe w Kaliszu
Zespół Akta rejestrowe sądów w Kaliszu


Źródło: 
Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Opatówku - tom II
Sygnatura 11/1377/0/-/361
Daty 1982 - 1992 Archiwum Państwowe w Kaliszu
Zespół Akta rejestrowe sądów w Kaliszu


Protokół z posiedzenia Komitetu Gminnego PZPR w Opatówku z kwietnia 1985 r.

 Protokół z Opatówka pokazuje lokalny wymiar działalności PZPR – schematyzm obrad, referaty wzmacniające ideologiczną rolę partii i dyskusje odsłaniające napięcia pomiędzy oficjalną linią a codzienną praktyką. Jest to cenne źródło do badania sposobu funkcjonowania struktur gminnych partii w ostatniej dekadzie PRL, gdy jej autorytet był już mocno podważany, a jednak nadal próbowała sprawować pełną kontrolę nad społeczeństwem.

Plakat z Muzeum Bitwy Warszawskiej

   W szerszym wymiarze protokół ten ukazuje schyłkową fazę PRL – czas, gdy aparat partyjny formalnie działał sprawnie, lecz faktycznie tracił zdolność wpływania na społeczeństwo. Rok 1985 to także okres, gdy władze próbowały propagandowo przygotować grunt pod wybory do Sejmu PRL (1985), które po raz kolejny miały potwierdzić „jedność narodu i partii”.

  Rok 1985 przypadał na okres tzw. „stabilizacji po stanie wojennym”. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza pod kierownictwem gen. Wojciecha Jaruzelskiego dążyła do odzyskania społecznej kontroli po kryzysie lat 1980–1981 i fali represji stanu wojennego. Gospodarka pogrążona była w kryzysie, społeczeństwo zmagało się z niedoborami i spadkiem poziomu życia, a opozycja demokratyczna – choć osłabiona – wciąż funkcjonowała w podziemiu.

   W tych warunkach lokalne struktury znienawidzonej partii, takie jak Komitet Gminny w Opatówku, miały dbać o umacnianie wpływów PZPR w najniższych ogniwach społeczeństwa – zakładach pracy, wsiach i samorządach lokalnych. Referat wygłoszony na tym zebraniu był dokumentem programowym, przygotowanym specjalnie na plenum, którego zadaniem było mobilizowanie podstawowych organizacji partyjnych (POP) do aktywności.

Wybory do Sejmu PRL (1985)

Referat (transkrypcja w załączeniu – na dole strony) wygłoszony na tym posiedzeniuwyraźnie wpisuje się w przygotowania do wyborów do Sejmu PRL, które odbyły się jesienią 1985 r. (13 października). Podkreślano, że nadchodząca kampania ma być okazją do aktywizacji członków i całego społeczeństwa. Dyskutowano także projekt ordynacji wyborczej.

W rzeczywistości wybory te były pozbawione realnego pluralizmu: listy kandydatów ustalane były w ramach PZPR i satelickich organizacji, a wyniki z góry przewidziane. Jednak dla lokalnych struktur kampania stanowiła szansę na „pokazanie się” i wzmocnienie propagandowego przekazu partii.

Protokół z posiedzenia Komitetu Gminnego
 PZPR w Opatówku z kwietnia 1985 r. 

Protokół z posiedzenia Komitetu Gminnego
PZPR w Opatówku z kwietnia 1985 r.
Źródło: Protokoły posiedzeń plenarnych KG z rejonu kaliskiego (Opatówek, Stawiszyn, Żelazków)
Sygnatura 11/858/0/-/11
Daty1985 - 1985

Transkrypcja tekstu protokołu:

PROTOKÓŁ
z plenarnego posiedzenia Komitetu Gminnego PZPR w Opatówku
odbytego w dniu 1985-04-25

Obecni na posiedzeniu wg załączonej listy obecności.
Posiedzeniu przewodniczył I Sekretarz KG PZPR w Opatówku tow. Andrzej Michalski.

W posiedzeniu uczestniczył:

  1. Z-ca Kierownika ROPP w Kaliszu tow. Marek Sulej.

Porządek obrad

  1. Otwarcie i stwierdzenie prawomocności obrad.

  2. Referat nt. „O umocnieniu przewodniej roli POP w środowisku wiejskim”.

  3. Powołanie Komisji Uchwał i Wniosków.

  4. Dyskusja.

  5. Podjęcie uchwały.

Streszczenie obrad

ad 1. Posiedzenie otworzył I Sekretarz KG PZPR tow. Andrzej Michalski, witając przybyłych na obrady; stwierdził, że na 19 członków Plenum obecnych na obradach jest 15, czyli obrady są prawomocne.
Przedstawił projekt porządku obrad, który został przyjęty jednogłośnie.

ad 2. I Sekretarz KG PZPR tow. Michalski Andrzej wygłosił referat nt. „O umocnieniu przewodniej roli POP w środowisku działania” (/referat stanowi załącznik do niniejszego protokołu/).

ad 3. Plenum KG jednogłośnie powołało Komisję Uchwał i Wniosków w następującym składzie:

  1. Rutowicz Zdzisław

  2. Szmajdziński Czesław

  3. Macke Bolesław

ad 4. Dyskusja

  • tow. Rutowicz Zdzisław – zabierając głos w dyskusji stwierdził, że poprzez wybory do Rady Narodowej i samorządów nastąpiło ożywienie aktywu społeczno-politycznego i gospodarczego. Wnioskuje, by częściej organizować otwarte zebrania POP z udziałem członków Rad Sołeckich. Poza tym należy prosić na zebrania wszystkich tych, którzy chcą pracować społecznie. Każdy głos środowiska musi być traktowany poważnie.

  • tow. Pływaczyk Halina – w wypowiedzi swej zwraca uwagę, by członkowie POP byli bardziej widoczni w realizacji podejmowanych czynów. Częstokroć ich inicjatywy podchwytują i „sprzedają” inni. Tym samym prowadzi to do zapomnienia, że inicjatorem była właśnie partia.

  • tow. Brodziak Henryk – zwraca uwagę, by członkowie partii na każdym kroku świecili przykładem. Niekiedy bywa, że przełożony będący członkiem PZPR nie potrafi znaleźć wspólnego języka z załogą, w wyniku czego panują niewłaściwe stosunki międzyludzkie. Przykładem mogą być PKP wąskie tory.

  • tow. Adamkiewicz Jan – wnioskuje, by POP przestrzegały zasady rozliczania się z wcześniej podejmowanych uchwał i wniosków. POP wiejskim należy dać szerokie wsparcie ideologiczne.

ad 5. Komisja Uchwał i Wniosków przedstawiła projekt uchwały, który został przyjęty jednogłośnie (/uchwała stanowi załącznik do niniejszego protokołu/).

Po wyczerpaniu porządku obrad I Sekretarz ogłosił zakończenie obrad.

Protokółowała:
I Sekretarz KG PZPR


Komentarz:

1. Kontekst polityczny

Rok 1985 przypadał na czas tzw. „małej stabilizacji” po stanie wojennym. Partia starała się odzyskać inicjatywę polityczną, narzucając narrację o konieczności „umocnienia przewodniej roli PZPR” i podkreślając swoją obecność w środowisku wiejskim. W praktyce oznaczało to podporządkowanie działań rad narodowych, sołectw i lokalnych instytucji społecznych interesom partii.

Referat I sekretarza Andrzeja Michalskiego – „O umocnieniu przewodniej roli POP w środowisku wiejskim” – wpisuje się w oficjalną linię polityczną KC PZPR, która po 1983 r. kładła szczególny nacisk na kontrolę nad wsią, traktowaną jako zaplecze społeczne systemu. Wybory do rad narodowych, o których mowa w dyskusji, były narzędziem tej polityki, mającym legitymizować władzę ludową na najniższym szczeblu.

2. Mechanizmy działania

Posiedzenia takie miały bardzo schematyczny przebieg. Każde rozpoczynało się od sprawdzenia frekwencji (tu: 15 z 19 członków, co zapewniało prawomocność obrad), następnie odczytywano referat programowy, powoływano komisje, prowadzono dyskusję i przyjmowano uchwały – najczęściej jednogłośnie. Protokół odzwierciedla pozory demokratycznego dyskutowania, jednak w rzeczywistości przebieg i wnioski były z góry przesądzone.

Ciekawym szczegółem jest powołanie Komisji Uchwał i Wniosków w składzie trzech działaczy (Rutowicz, Szmajdziński, Macke). Był to typowy element formalny – komisja miała zebrać wypowiedzi, a następnie sformułować uchwałę zgodną z linią partii.

3. Dyskusja

Najbardziej wartościową częścią protokołu są zapisy dyskusji, które pozwalają uchwycić realne problemy i nastroje w lokalnym aparacie:

  • Rutowicz Zdzisław zwrócił uwagę na konieczność ożywienia społeczno-politycznego, organizowania otwartych zebrań POP i angażowania rad sołeckich – to świadczy o potrzebie mobilizacji społecznej, ale i o dostrzeganej bierności mieszkańców.

  • Pływaczyk Halina wskazała na problem „podkradania inicjatyw” przez inne grupy, co ujawnia rywalizację o to, kto ma być postrzegany jako inicjator działań społecznych. Partia chciała być w każdym działaniu „widoczna i pierwsza”.

  • Brodziak Henryk krytykował brak umiejętności porozumiewania się przełożonych z załogą, co prowadziło do napięć międzyludzkich. Wymowny jest przykład „PKP wąskie tory” – symbol niewydolności i konfliktów w instytucjach państwowych.

  • Adamkiewicz Jan postulował lepsze rozliczanie się z realizacji uchwał i wzmocnienie ideologicznego wsparcia dla POP wiejskich – co wskazuje na problem czysto formalnego traktowania wcześniejszych decyzji.

Z tych wypowiedzi przebija obraz kryzysu: partia zmagała się z brakiem autorytetu, trudnościami w mobilizowaniu ludzi i narastającą obojętnością społeczeństwa.

4. Znaczenie dokumentu

Dokument jest świadectwem funkcjonowania systemu, w którym wszystkie działania społeczne, polityczne i gospodarcze miały być inicjowane i kontrolowane przez partię. Uchwały, choć przyjmowane jednogłośnie, często pozostawały na papierze, co potwierdzają głosy krytyczne o braku konsekwencji w ich realizacji. 

W pkt 2 wygłoszony został referat Egzekutywy KG PZPR w Opatówku z 25 kwietnia 1985 r. pt. „O umocnienie przewodniej roli POP w środowisku działania”:

Referat był apelem o większą aktywność POP i członków partii, o skuteczniejszą kontrolę realizacji uchwał i bardziej widoczne działanie w lokalnych środowiskach. Podkreślano konieczność walki z biernością i patologiami oraz akcentowano, że zbliżające się wybory mają stać się okazją do umocnienia pozycji PZPR w gminie.

Najważniejsze tezy referatu:

Najważniejsze tezy:

  1. Rola PZPR w państwie i społeczeństwie

    • Partia pełni rolę przewodnią i kierowniczą dzięki:

      • formułowaniu programów działania,

      • polityce kadrowej,

      • kontroli wykonania uchwał.

    • Program partii utożsamiany jest z interesem klasy robotniczej, chłopstwa i inteligencji.

  2. Znaczenie podstawowych organizacji partyjnych (POP)

    • POP są głównymi wykonawcami polityki partii w zakładach pracy i na wsi.

    • Spełniają funkcje: organizatorską, ideowo-wychowawczą, kontrolną, mobilizacyjną i reprezentacyjną.

    • W gminie Opatówek działało 21 POP (11 zakładowych i 10 wiejskich), zrzeszających 250 członków i kandydatów (stan na 31 XII 1984 r.).

  3. Problemy i słabości POP

    • Niewystarczająca aktywność niektórych organizacji, zwłaszcza małych (5–8 osób).

    • Brak konsekwentnej kontroli realizacji uchwał i wniosków.

    • Tolerowanie w niektórych miejscach łamania prawa, sobiepaństwa i złych stosunków w pracy.

    • Zbyt małe zaangażowanie części członków w życie lokalne.

  4. Postulaty i kierunki działań

    • Wzmacnianie roli POP w rozwiązywaniu problemów społecznych, politycznych i gospodarczych.

    • Śmiała krytyka wewnątrz partii i przeciwdziałanie nadużyciom stanowisk.

    • Dbanie o warunki socjalne, materialne i kulturalne ludzi pracy.

    • Większe zaangażowanie członków PZPR w organizacjach młodzieżowych, kobiecych, samorządowych i spółdzielczych.

    • Lepsze przygotowanie kadr – funkcje kierownicze powinni pełnić kompetentni i ideowo-moralnie przygotowani ludzie.

    • POP powinny częściej korzystać ze swoich statutowych praw, m.in. do opiniowania kandydatów i oceny członków.

  5. Autorytet partii

    • O sile partii decyduje nie tylko liczba członków, ale jakość ich pracy.

    • Cytat z gen. Wojciecha Jaruzelskiego: „Tytularni członkowie partii niczego nie zwojują. Liczy się czyn i ludzie czynu”.

  6. Kampania wyborcza 1985

    • Nadchodzące wybory do Sejmu PRL są okazją do aktywizacji członków i wzmocnienia przewodniej roli partii.

    • Członkowie POP powinni aktywnie uczestniczyć w dyskusji nad projektem ordynacji wyborczej i w kampanii wyborczej.

Tresc referatu w pełnym brzmieniu:

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Komitet Gminny w Opatówku

„O umocnienie przewodniej roli POP w środowisku działania”

Referat Egzekutywy
na Plenarne posiedzenie Komitetu Gminnego PZPR

Opatówek, 1985 – 04 – 25

Szanowni Towarzysze!

Nasze dzisiejsze posiedzenie plenarne Komitetu Gminnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragniemy poświęcić problemom dalszego umacniania przewodniej roli partii w budowie ustroju socjalistycznego w naszym Kraju.
Trzy podstawowe elementy decydują o przewodniej roli partii w społeczeństwie i kierowniczej w państwie:

  • formułowanie programów działania,

  • polityka kadrowa,

  • kontrola wykonania uchwał.


Przewodnia rola partii w społeczeństwie wyraża się tym, że program partii uznawany jest przez klasę robotniczą będącą w sojuszu z pracującym chłopstwem i inteligencją za generalnie tożsamy z jej interesem klasowym i narodowym.
Mając decydujący wpływ ideowy, programowy i polityczno-kontrolny oraz inicjatywę w polityce kadrowej w stosunku do organów i instytucji państwa, partia sprawuje w nim rolę kierowniczą.
Formy sprawowania tych ról zostały sprecyzowane w uchwale IX Zjazdu PZPR i były rozwijane w uchwałach plenarnych posiedzeń Komitetu Centralnego, a w szczególności: XIII, XVI i XVII Plenum.Praktycznym ich realizatorem są organizacje partyjne. Spełniając różnorodne funkcje w środowisku działania – polityczno-organizatorską, ideowo-wychowawczą, kontrolną, integracyjno-mobilizacyjną oraz reprezentanta i obrońcę interesów ludzi pracy, POP wcielają w życie program partii. Skuteczna ich działalność decyduje o tym, czy partia jest silna, czy spełnia przewodnią i kierowniczą rolę.

W gminie Opatówek działa 11 POP zakładowych i 10 POP wiejskich. Według stanu na dzień 31 grudnia 1984 roku POP skupiają 250 członków i kandydatów.

Zatem partia w naszej gminie może i powinna mieć wpływ na każde środowisko społeczno-zawodowe.

Na dzisiejszym plenarnym posiedzeniu chcemy określić:

  • po pierwsze – faktyczny zasięg tego wpływu, stopień korzystania przez POP ze statutowych uprawnień,

  • po drugie – co utrudnia prawidłową działalność organizacji partyjnych i jakie w związku z tym należy podjąć przedsięwzięcia na rzecz umacniania tych ogniw partii.

Społeczeństwo ocenia partię najczęściej według tego, czy w jej programach znajduje odbicie realizacji programu i aspiracji. Weryfikując tę ocenę w trakcie realizacji programu oraz w aspekcie postaw i zachowań członków partii.
Jeśli taka jest prawidłowość społecznych ocen, to dla podstawowych ogniw partii wynika zadanie zarówno nieustającej inspiracji rozwiązywania lokalnych problemów, nie unikania problemów złożonych jak również indywidualnej aktywności poszczególnych członków.
W centrum uwagi POP znajdować się muszą zgodnie ze „Statutem” wszystkie ważne problemy społeczne, polityczne i gospodarcze.
Zadaniem organizacji partyjnych jest organizowanie działalności członków partii w celu realizowania jej polityki w swoim środowisku, pozyskiwanie ludzi pracy dla tej polityki, wnikliwe rozpatrywanie ich opinii, wniosków i propozycji oraz zapewnienie skutecznej realizacji słusznych postulatów.
Zadaniem organizacji partyjnych jest również prowadzenie codziennej walki o realizację ideologicznych i politycznych celów partii:
przestrzeganie zasad centralizmu demokratycznego,norm statutowych,wychowanie członków w duchu śmiałej krytyki.
Działalność POP winna zmierzać do tępienia wszelkich nadużyć, wykorzystywania zajmowanego stanowiska partyjnego lub służbowego dla uprzywilejowania swej pozycji, a także przeciwdziałania zjawiskom patologii społecznej. Przedmiotem stałej troski organizacji partyjnych musi być poprawa materialnych, socjalnych i kulturalnych warunków życia ludzi pracy, zaspokajanie ich codziennych potrzeb. W programach działania POP winny być uwzględnione zarówno zagadnienia wynikające z uchwał instancji nadrzędnych jak i ważne problemy służące rozstrzyganiu lokalnych problemów i aktywizacji środowiska. O przewodniej roli POP decyduje również sposób w jaki organizacje reagują na wnioski, postulaty i skargi członków partii oraz bezpartyjnych. Oprócz wielu pozytywnych zjawisk występujących w pracy POP są niestety i takie, które świadczą, że wpływ niektórych organizacji partyjnych na środowisko jest znikomy, niekiedy prawie niezauważalny. Najbardziej ostry problem ten zarysowuje się w organizacjach mało liczebnych 5–8 osobowych, które działają niemal na granicy statutowych możliwości. Dlatego też Komitet Gminny PZPR uznaje za celowe, by w równym stopniu interesować się pracą wszystkich organizacji partyjnych zarówno dużych jak i małych. Siła partii, prężność organizacji partyjnych tkwi przede wszystkim w jakości jej szeregów, ale wiadomo także, że członek partii choćby najlepszy, w pojedynkę nie zdziała zbyt wiele.

I Sekretarz KC PZPR – generał armii Wojciech Jaruzelski na spotkaniu w Skierniewicach stwierdził:
„Tytularni członkowie partii niczego nie zwojują. Liczy się czyn i ludzie czynu”.Utwierdzają nas w tym przekonaniu prowadzone w ubiegłym roku kampanie wyborcze do rad narodowych i do organów samorządów mieszkańców wsi. Obydwie kampanie przebiegały w naszej gminie sprawnie i przy stosunkowo wysokiej frekwencji.

Szanowni Towarzysze!

Istotnym elementem umocnienia przewodniej roli POP jest właściwie prowadzona polityka kadrowa. Istota jej jest by stanowiska kierownicze obejmowali ludzie najbardziej kompetentni, przygotowani do sprawowania tych funkcji zarówno od strony zawodowej jak i ideowo-moralnej.
Zgodnie ze „Statutem” POP mają prawo przedstawiania wstępnych propozycji i wyrażania stanowiska wobec kandydatów – członków POP do władz partyjnych oraz z ramienia PZPR do organów przedstawicielskich, opiniowania kandydatów do pracy politycznej w komitetach partyjnych, oceny postaw swoich członków, w tym także pełniących z ich rekomendacji funkcje w komitetach partyjnych, organach władzy państwowej i organizacjach społecznych oraz zajmujących stanowiska w administracji państwowej i gospodarczej.
Mają prawo domagania się odwołania z pełnionej funkcji członka swojej organizacji, jeżeli ocena jego postawy jest negatywna.
Podstawowe Organizacje Partyjne jednak nie w pełni wykorzystują statutowe uprawnienia, uważamy jednak, że częściej powinny dokonywać ocen członków partii, aktywniej przeciwdziałać negatywnym zjawiskom.
Słabością niektórych POP jest nie podejmowanie wcześniejszej działalności polityczno-wychowawczej z członkami partii, wykorzystywanie skłonności do negatywnych zachowań i postaw. Brak natychmiastowej reakcji w konsekwencji doprowadza do stosowania najsurowszej sankcji statutowej – wydalenia z partii, co w przypadku zajmowania kierowniczego stanowiska wiąże się z cofnięciem rekomendacji.
Trudno mówić o przewodniej roli POP w zakładzie pracy czy instytucji, w których toleruje się łamanie przepisów prawa, sobiepaństwo i woluntaryzm.
Organizacje partyjne, które tam działają ponoszą za to polityczną odpowiedzialność.

W trakcie ostatnio przeprowadzonych rozmów indywidualnych, dokonano oceny postaw wszystkich członków i kandydatów PZPR, uwzględniając między innymi sposób wypełniania zadań statutowych, aktywność w środowisku zamieszkania, znajomość podstawowych dokumentów i uchwał partii oraz osobisty udział w ich realizacji. Rozmowy te potwierdziły niewystarczającą jeszcze aktywność niektórych organizacji partyjnych i małe zaangażowanie części członków partii w swoim środowisku działania.
O autorytecie organizacji partyjnej, o jej oddziaływaniu na środowisko decyduje w niemałym stopniu umiejętność wyjaśniania zasad polityki partii. Wymaga to dobrej znajomości uchwał partii i przesłanek uzasadniających ich podjęcie, umiejętności argumentowania.
Szczególnie ważne zadanie w tym przedmiocie mają do spełnienia wykładowcy szkolenia partyjnego, lektorzy oraz opiekunowie POP – utrzymujący z ramienia instancji bieżącą więź z daną POP.
W praktyce funkcja wykładowcy szkolenia i opiekuna jest łączona i towarzysze pełniący te funkcje winni odegrać poważną rolę w aktywizacji POP a szczególnie mało liczebnych.
Dobre wypełnienie tego zadania wymaga jednak nie tylko obecności opiekuna POP na zebraniu ale również ważna i niezbędna jest pomoc I Sekretarzowi we właściwym przygotowaniu zebrania.
Wiele zadań do zrobienia mają tutaj członkowie partii pełniący kierownicze funkcje w instytucjach obsługujących rolnictwo. Często autorytet partii na wsi utożsamiany jest z autorytetem władzy.
Skutecznym sposobem umacniania przewodniej roli POP jest stosowanie przez nie określonych, dostosowanych do warunków w jakich działają form pracy partyjnej z bezpartyjnymi. Otwarty charakter tych zebrań umożliwi bezpartyjnym wyrobienie przekonania, że w partii nie ma spraw o których nie można by dyskutować z całym społeczeństwem.

Szanowni Towarzysze!

Najgłębszym akcentem pracy POP jest nieskuteczna kontrola wykonania uchwał, które decydują o właściwym spełnianiu przewodniej roli partii.
Najgłębszym akcentem pracy POP jest nieskuteczna kontrola wykonania uchwał, które decydują o właściwym spełnianiu przewodniej roli partii.
Uwidoczniły to wyraźnie odbyte zebrania sprawozdawcze przed dzisiejszym plenarnym posiedzeniem.
Mimo posiadania „Poradnika POP”, prowadzenia szkoleń I Sekretarzy i aktywu, stwierdza się, że nawyk rozpoczynania zebrania partyjnego od oceny realizacji wniosków i uchwał poprzedniego zebrania utrwalił się tylko w połowie organizacji. Jak dowodzi praktyka kontrola realizacji uchwał i wniosków wiąże się z realizacją tak zwanej funkcji wewnętrznej POP, to jest oddziaływania organizacji partyjnej na całokształt życia społeczno-politycznego w danym środowisku przez członków partii.
Członkowie partii działają przecież w organizacjach młodzieżowych, samorządowych, związkach zawodowych, organizacjach spółdzielczych, kobiecych i innych. To ich aktywność we wcielaniu uchwał partii na forum tych organizacji decyduje o umacnianiu przewodniej roli POP.
Stwierdzić należy, że większej aktywizacji wymaga między innymi działalność członków partii w organizacjach młodzieżowych. Zobowiązuje ich do tego Uchwała IX Plenum KC PZPR.
Szczególne zadania w tym zakresie działalności dla członków partii należących do organizacji młodzieżowych na wsi i środowisku wiejskim.
Większej inspiracji oczekujemy od podstawowych organizacji partyjnych na rzecz aktywizacji samorządów mieszkańców wsi. Winny one bardziej aktywnie korzystać z uprawnień przypisanych im w aktach normatywnych.

Szanowne Towarzyszki i Towarzysze!

Zapoczątkowany uchwałami IX Nadzwyczajnego Zjazdu PZPR program demokratyzacji naszego życia politycznego i społecznego jest konsekwentnie realizowany.
Dobitnym tego dowodem i przykładem jest tocząca się aktualnie żywa dyskusja nad założeniami projektu Ordynacji Wyborczej do Sejmu PRL.
W miesiącu lutym na terenie naszej instancji odbyły się zebrania POP, na których członkowie PZPR po zaznajomieniu się z projektem wnieśli szereg uwag i wniosków. Wszystkie te uwagi przekazaliśmy do Rady Gminnej PRON jak i do Komitetu Wojewódzkiego PZPR.
Zbliżający się okres kampanii wyborczej do Sejmu będzie dobrą okazją do wzmocnienia aktywności członków PZPR i całego społeczeństwa. Jesteśmy przekonani, iż POP i członkowie PZPR potrafią ten okres wykorzystać do umocnienia rangi i przewodniej roli PZPR w swoim środowisku działania.

Szanowne Towarzyszki i Towarzysze!

Jestem przekonany, iż referat Egzekutywy Komitetu Gminnego PZPR potraktowany jako wprowadzenie do dyskusji, przyczyni się do wypracowania słusznych wniosków i uwag w pracy partyjnej pomocnych i dobrze służących umacnianiu przewodniej roli PZPR na terenie naszej gminnej instancji.

Opatówek, 1985 – 04 – 25

Egzekutywa KG PZPR

Lista obecności członków Plenum Komitetu Gminnego i Komisji Rewizyjnej na posiedzeniu odbytym w dniu 25 kwietnia 1985 r.

  1. Aleksandrzak Leszek

  2. Brodziak Henryk

  3. Chojnacki Wacław

  4. Ciężki Jarosław

  5. Czajkowski Ryszard

  6. Drożdż Czesław

  7. Karski Andrzej

  8. Kowalkiewicz Jan

  9. Macke Bolesław

  10. Męka Józef

  11. Marciniak Maria

  12. Michalak Bolesław

  13. Michalski Andrzej

  14. Pogorzelec Jan

  15. Rajch Jan

  16. Rutowicz Zdzisław

  17. Świerk Jadwiga

  18. Szychta Zygmunt

  19. Tomczak Krystyna

  20. Adamkiewicz Jan

  21. Bieniaszek Władysław

  22. Jakubczak Marian

  23. Kostowski Zbigniew

  24. Michalak Stanisław

  25. Wardęcki Roman

  26. Zimna Genowefa

(Obok widnieją podpisy obecnych).


Lista obecności I Sekretarzy POP na plenarnym posiedzeniu KG PZPR i seminarium dla wykładowców w dniu 25 kwietnia 1985 r.

  1. Lajtlich Jadwiga

  2. Mielcarek Stanisław

  3. Tomczak Krystyna

  4. Tylczyński Jerzy

  5. Głębowicki Stanisław

  6. Konkel Zofia

  7. Szmajdziński Czesław

  8. Sowa Lucjan

  9. Fibinger Jan

  10. Sztandera Wiesława

  11. Gruszka Eugeniusz

  12. Bieniaszek Tadeusz


Wykładowcy szkolenia partyjnego

  1. Rutowicz Zdzisław

  2. Gwis Tadeusz

  3. Kłos Zdzisław

  4. Toba Włodzimierz

  5. Karolewski Zbigniew

  6. Kochman Tadeusz

  7. Skotowski Jan

  8. Karamucka Janina

  9. Michalak Krystyna

  10. Pływaczyk Halina

  11. Skotowska Maria

  12. Bączkiewicz Bronisław

  13. Zadka Marian

(Podpisy obecnych widoczne na marginesie).


Uchwała Komitetu Gminnego PZPR w Opatówku z dnia 25 kwietnia 1985 r.

W wyniku przedstawionego referatu Egzekutywy KG PZPR na temat „O umacnianie przewodniej roli POP w środowisku działania” i dyskusji:

  • zobowiązuje się wszystkie POP, by swą działalnością objęły ludzi wykazujących inicjatywy społeczne i dbały o ich udział w zebraniach otwartych;

  • zobowiązuje się wszystkie POP, by na każdym zebraniu dokonywały oceny realizacji podjętych wniosków i uchwał;

  • zobowiązuje się Egzekutywę KG PZPR do udzielania szerokiego wsparcia ideologicznego mało liczebnym organizacjom partyjnym.

Opatówek, 1985-04-25
Plenum KG PZPR w Opatówku


To zamyka całość dokumentacji z tego posiedzenia: protokół, referat, listy obecności i uchwałę.